Programas po telefoneddu

Forsis is prus giòvunus no dd'iant mancu mai intèndia, ma Skype, app chi permitit de scambiai messàgius e tzerriadas (tipu Whatsapp, Telegram, etc), est stètia de importu mannu po genti meda me is annus 2000 e sa prima parte de is 2010. Est stètia difatis una de is primas, e sa prus arrannèscia in giru de is annus 2010, chi permitiant de telefonai a traessu de Internet impreendi unu PC e, apustis, unu telefoneddu. Microsoft at comunicau chi dd'at a serrai ocannu, 2025, in maju.

Circhendi prus informatzionis in contu de IT Wallet e cumentus de chini dd'est sperimentendi apu agatau unus cantu grupus chi funt spainendi un'oriolu mannu: IT Wallet imbiat is datus tuus a is Stadus Aunius. Iat a essi grai, ca su Regolamentu Generali po s'Amparu de is Datus de s'Unioni Europea proibit de memorizai datus de is impitadoris in serbidoris chi no siant in s'Unioni, ma no si depeus apensamentai po custu, ca tanti sa noa si fundat asuba de una faddina manna, chi imoi si spricu.

In Itàlia est incumentzada custa diis sa sperimentatzione de IT Wallet, su sistema chi permitit de tenni is documentus in is dispositivus mòbilis nostus invecis de ddus portare in forma de tèssera o paperi. Su portafòlliu digitali est parti de unu progetu prus mannu po creai un'identidadi digitali a livellu europeu aìnturu de su 2026. Is documentus carrigaus in s'app ant a tenni balori legali e s'ant a podi amostai a ofitzialis pùblicos aìnturu de un'averìguu.

Unas cantu diis a oi, Microsoft at sinnalau de ai scobertu una debilesa grai in aplicatzionis Android de importu chi iat a fai a impreai po impestai millionis de telefoneddus cun programas dannàrgius. A sa tènnica de atacu informàticu chi fait profetu de custa debilesa dd'ant postu "Dirty Stream", (flussu brutu, o trasmissione bruta).

Apustis de unu traballu mannu de sa scuadra de Sardware durau totu su 2022, Mozilla Firefox, unu de is prus navigadoris (browser) web impreaus in su mundu, at publicau su pachetu de linguàgiu in sardu. Dd'ia annuntziau in s'acabu de su 2021 e Sardware at cumpriu sa promissa sua. No est su primu progetu chi sa scuadra fùrriat, comenti podeus biri in sa pàgina ofitziali. Ddoi funt DuckDuckGo, Telegram e àterus puru. Su pachetu de lìngua s'agiungit a su corretori ortogràficu, arribau in s'incumentzu de su 2021, frunendi un'esperièntzia in sardu prena. Andaus a castiai unu pagheddu prus de acanta.

In su mangianu de martis 25 de su mesi de ladàmini s'aplicatzioni de messageria istantànea WhatsApp no at funtzionau po unas duas oras in totu su mundu. Est de interessu chi custu siat acuntèssiu pagu prus de un'annu apustis de unu blocu de totu is servìtzius de Facebook/Meta, mancai custa borta siat stètiu prus lèbiu.

A chini no acuntessit dònnia tanti de tenni gana totu in d-unu de ascurtai una cantzoni e no dda tenni in sa colletzioni de branus de su telefoneddu o in su ligidori de MP3? Candu custu sutzedit, sa primu idea chi benit in conca est de dda circai in Youtube, giai chi oindii ddoi at de totu aìnturu. S'infadu perou est chi de una pariga de annus a oi, Youtube no permitit de sighi ascurtendi unu branu candu su schermu de su telefoneddu est studau, si no teneus sa versioni Premium. De candu custu lìmiti esistit funt bessius a pillu unus cantu mètodus po ddu binci. Innoi ndi bieus unu fàcili fàcili.

Su chi genti meda timiat candu at intèndiu chistionai po sa primu borta de s'app contra a sa COVID-19 est acuntèssiu in Cina: su guvernu at impreau su programa po blocai a personas medas chi fiant ponendi-sì in biàgiu po manifestai contra a sa banca printzipali de su paisu.

Telegram, lòmpiu de pagu a 700 millionis de impitadoris, tenit imoi una versioni Premium a pagamentu, che a àterus servìtzius.
Totu su chi fiat in donu at a abarrai de aici: sa diferèntzia cun sa versioni Premium est chi candu in sa versioni in donu ddoi at càncua genia de lìmiti, in sa versioni Premium custu lìmiti est dòpiu. Po esempru, is impitadoris Premium podint scambiai archìvius finas a 4GB invecis de 2GB.

Spotify est unu servìtziu impreau meda po ascurtai mùsica in lìnia me is ùrtimus annus. Unas cantu funtzionis suas funt praxas meda a is impitadoris, comenti sa creatzioni automàtica de listas de ascurtu personalizadas, cun un'algoritmu chi imparat su gustu de s'ascurtadori. Una funtzioni noa, mai impreada po imoi ma in cursu de brevetu, at giai mòviu is chèscias de Access Now, un'assòtziu po s'amànniu de is deretus tzivilis digitalis.