Informàtica

Pagu a pustis de is protestas mannas incumentzadas cun sa morte de Nahel Merzouk, in Frantza est passada una lege noa chi permitit a sa politzia de registrare datos de is dispositivos de persones suspetadas de crìmines cun a su mancu cincu annos de castigu. Custos datos sunt sa positzione, s'àudiu de su micròfonu e s'immàgine de sa fotocàmera de telefoneddos e àteros dispositivos chi includent custos trastos, comente ordinadores, tauleddas, etc.

Fintzas s'Europa incumentzat a s'ocupare de s'ispainadura de s'Inteligèntzia Artifitziale. Su Parlamentu Europeu at difatis publicadu unu documentu cun règulas noas in contu de s'impreu de s'IA. Su documentu, in antis de tènnere unu balore de vìnculu pro is istados membros at a dèpere èssere aprovadu dae su Cussìgiu Europeu e dae sa Cummissione Europea. Si tratat de càmbios de importu pro is chi timent chi un'ispainadura irregulada de is programmas de IA at a portare a iscenàrios tipu 1984 o Terminator.

Comente amus bidu, imprendidores e àteros personàgios sunt orroliados pro is efetos de s'isvilupu de s'inteligèntzia artifitziale e de s'ispainadura sua in totu su mundu e in totu is campos de sa vida nostra. In custu artìculu, una pariga de faeddus in contu de sa reatzione a sa pedida issoro de blocare s'isvilupu de s'IA pro ses meses.

Inteligèntzia Artifitziale: nd'amus chistionadu meda in s'ùrtimu annu, che medas àteras publicatziones. In s'ùrtimu perìodu nd'intendimus ònnia die, prus che totu a pustis de sa publicatzione de is ùrtimas versiones de ChatGPT. S'isvilupu tecnològicu de oe est lòmpidu a resurtados ispantosos, a su puntu chi gente meda amegat de s'orroliare pro s'impreu chi s'umanidade nd'at a fàghere in su benidore. Un'ipòtesi estrema est su "Iscenàriu Terminator", chi unos cantos analistas ant elaboradu. Intre de custos ddoe at fintzas gente chi diat a tènnere interessu in s'isvilupu de s'IA, comente Bill Gates, Elon Musk e fintzas Sam Altman, fundadore de OpenAI, s'isvilupadore de ChatGPT.

No isco si inoghe calicunu si regordat de is cumputadores Asus EEE PC. Si tratat de una sèrie de PC ultra-portàtiles (o Netbook) chi fiant famados meda me is annos intre su 2007 e su 2012. A cussu tempus is portàtiles clàssicos fiant caros e graes. Is ultra-portàtiles fiant imbetzes piticheddos, lèbios e baratos. Oe in die s'agatant ancora ma non tenent prus importu meda, giai chi is tauleddas (tablet) ant pigadu su logu issoro comente dispositivos pro sa navigatzione in Internet e àteras fainas simpres. Comente si siat, deo nde tèngio ancora unu e ònnia tanti mi faghere praghere a dd'impreare, duncas chircu semper de ddu lassare lìmpiu e annoadu.

S'11 de custu mese, ghennàrgiu 2023, su tràficu aèreu me is Istados Unidos est abarradu firmu pro unos 90 minutos. Sa resone est istada su blocu de su sistema de avisos a su personale de bòlidu (NOTAM, NOtice To AirMen). In s'incumentzu s'est pensadu a un'atacu de hacker.

Una pariga de chidas a oe amus chistionadu de inteligèntzia artifitziale. Resuminende, un'inteligèntzia artifitziale no est àteru chi un'algoritmu chi adatat s'essida sua a su tipu de risposta chi nos abetamus dae unos cantos datos de intrada: in pràtica, semus chistionende de unu grupu de nùmeros e istrutziones in un'elaboradore. Su chi faghimus de custos nùmeros dipendet isceti dae nois. Duncas non depimus èssere assustados, ma chircare de impreare custas tecnologias pro càncua cosa de bonu. Custu tipu de elaboratzione, in màchinas chi sunt lòmpidas a potèntzias mannas de càrculu, permitit difatis de fàghere cosas chi una borta fiant possìbiles isceti me is pellìculas de fantasièntzia. Calincuna de custas cosas podent pàrrere una tontidade, àteras ant a pòdere lassare ispantados o assustados, àteras ancora podent fintzas agiudare su progressu de sa meighina e agiudare a illebiare is sufrimentos de is malàidos. Andamus a bìdere cancu esempru.

Bos dda regordades LaMDA, s'inteligèntzia artifitziale de Google chi un'ingennieri chi ddoe fiat traballende naraiat chi fiat essende sentimentosa? Google, a sa fine, at dispididu a cussu ingannieri, Blake Lemoine, in manera definitiva.

Is noas de is ùrtimas dies chistionant de un'ingennieri de Google, Blake Lemoine, chi s'azienda at dispididu (ma sighende a ddu pagare, pro immoe) pro sa decraratzione sua chi s'inteligèntzia artifitziale LaMDA chi fiat isvilupende est essida sentimentosa. Pro proare sa teoria sua, Lemoine at publicadu biculeddos de resonos cun su programma, chi paret rispondende in manera umana. Est sa publicatzione de custu materiale sa resone ufitziale de sa dispidida, ca pro s'azienda est una violatzione de is acòrdios de riservadesa.

Su sistema LaMDA (Language Model for Dialogue Application - Mollu de Linguàgiu pro Aplicatziones a Diàlogu) est un'inteligèntzia artifitziale capassa de resonare cun s'impitadore in manera cumbinchidora, segundu Lemoine cun su pròpiu livellu de inteligèntzia de unu pipiu de 8 annos.

Una campànnia noa, ligada a cussa contras a sa guardiania biomètrica, est incumentzada.
Narat s'annùntziu:

Noas fuidas ammustrant chi sa proposta noa pro una ‘Lege pro cuntrastare a beru is abusos sessuales de pipios’ de sa UE diat a obligare is aziendas tecnològicas a fichetare me is resonos privados de totus, oblighende·ddas a ispeculitare is comunicatziones privadas.

Si custu est beru, diat a èssere sa fine de sa codìfica puntu-puntu chi apoderat sa segretesa de is messàgios e de is resonos de boghe me is aplicatziones che Whatsapp, Telegram e àteras. Ònnia resonu diat a èssere averiguadu cun sa pèrdida de su deretu nostru a sa privatesa e cun s'arriscu de essi sinnalados comente criminales isceti pro unu faeddu isballiadu.