Una vida noa pro un'Asus EEE PC

No isco si inoghe calicunu si regordat de is cumputadores Asus EEE PC. Si tratat de una sèrie de PC ultra-portàtiles (o Netbook) chi fiant famados meda me is annos intre su 2007 e su 2012. A cussu tempus is portàtiles clàssicos fiant caros e graes. Is ultra-portàtiles fiant imbetzes piticheddos, lèbios e baratos. Oe in die s'agatant ancora ma non tenent prus importu meda, giai chi is tauleddas (tablet) ant pigadu su logu issoro comente dispositivos pro sa navigatzione in Internet e àteras fainas simpres. Comente si siat, deo nde tèngio ancora unu e ònnia tanti mi faghere praghere a dd'impreare, duncas chircu semper de ddu lassare lìmpiu e annoadu.

Si tratat de unu EEE PC 1001PX, su mollu cun ischermu de 10", 1GB de RAM, discu fissu de 160GB e Windows XP preinstalladu. No est su primu chi apo tentu. Su betzu fiat unu 701, cun s'ischermu de 7", 512 MB de RAM, unidade SSD de 4GB e Xandros Linux preinstalladu. Custu mollu fiat tropu limitadu e duncas dd'apo bèndidu a pustis de un'annu pro pigare su segundu.

Est un'elaboradore chi m'est abarradu caru, ca dd'apo impreadu pro totu is annos de s'universidade. Dd'apo impreadu pro iscrìere una parte de sa tesi mia de làurea e a pustis fintzas in su traballu. Cun is atzessòrios in sa bursa, comente una tastera modde e unu letore de CD/DVD portàtile, faghiat sa figura sua. Dd'apo semper impreadu cun Linux, ca est s'ambiente de traballu chi preferu e fiat prus lèbiu fintzas de Windows XP.

Cun is annos, is piessìnnios suos fiant essende unu lìmite e duncas dd'apo impreadu semper prus pagu. In s'incumentzu faghiat a dd'impreare chene problemas cun Ubuntu MATE, ma cun su tempus fiat essidu prus grae e dd'apo cambiadu cun Xubuntu e in fines cun Lubuntu.

Sa prima cosa chi apo fatu est istada de cambiare su discu fissu cun un'unidade SSD, meda prus lestra e lèbia de unu discu clàssicu. Apo seberadu unu Kingston A400 de 240GB, prus capassu de su betzu e cun unu consumu de currente prus bàsciu. Mancari non siat su prus lestru chi s'agatat in cummèrtziu, est baratu meda, isceti unos 19€, e pro un'elaboradore che custu bastat.

Su seberu de su sistema operativu fiat essende difìtzile, ca Linux non suportat prus sa prataforma a 32 bit in manera ufitziale, duncas totu is editziones de Ubuntu e de sa parte manna de is àteras distributziones de Linux fiant a foras. Ddoe at distributziones fatas pro elaboradores betzos (comente Antix) o pro frunire un'ambiente lèbiu e simpre (comente Knoppix o Puppy Linux) ma bolia una cosa prus còmoda de manigiare, sende chi dd'impreo isceti ònnia tanti. Comente apo naradu prus bortas, su bisu miu est a impreare Haiku in cussu PC, ma s'ùrtima beta no est ancora istàbile bastante e no est frunida de bastante programmas pro un'impreu diàriu.
Chirchende, mi so acatadu chi Debian, una de is prus de importu, esistit, intra is àteras, pro is prataformas 32 bit. Apo seberadu Linux Mint Debian Edition (LMDE) 5, versione chi portat s'ambiente bellu e simpre de Mint a pitzus de Debian.

So abarradu cuntentu meda de su resurtadu. Cun su discu a istadu sòlidu su sistema est bastante lestru de carrigare fintzas una distributzione chi non fiat pensada pro s'impreu in màchinas betzas e limitadas. LMDE frunit un'ambiente gràficu bellu meda, Cinnamon, e ddoe at fintzas sa tradutzione in sardu (mancari non siat cumpleta). Sighit funtzionende totu s'eletrònica de s'ordinadore, inclùdida s'ischeda de retza WiFi. S'ùnicu problema est su pròpiu chi podimus sinnalare pro totu is sistemas a 32 bit: sende chi non s'impreant prus meda, is programmas a disponimentu sunt pagus. So istadu bastante ispantadu de agatare Telegram, sende chi aiant giai annuntziadu dae ora de abbandonare sa versione 32 bit.

Ispero chi custu rendicontu bos siat pràghidu e chi mancari bos apat ispiradu. Mi paret de importu a ischire chi cun pagu dinari (isceti is 19,30€ de su discu nou, cun custu) e sa programmera giusta si podet sighire impreende un'elaboradore de 15 annos a oe, unu seberu chi andat contra a su consumismu de oe, si cunsideramus chi una tauledda o unu telefoneddu de sa pròpiu edade est de fuliare ca non faghet a dd'annoare ne in eletrònica ne in su sistema - no in manera fàtzile, a su mancu.