Unu ditzionàriu de base

Apo pensadu chi sa prima cosa chi nos serbit pro incumentzare a chistionare de informàtica est unu faeddarieddu cun is faeddos prus de importu, giai chi nos semus acostumados a impreare sa terminologia italiana e inglesa. Non bògio fàghere unu faeddàriu italianu-sardu o inglesu-sardu, ca cando si chistionat una limba tocat a èssere bonos a dare definitziones in cussa limba etotu.

Cumputadore

Tenimus medas sinònimos a disponimentu pro custu aparatu. Su chi praghet de prus a mene est elaboradore, ma ddu podimus nàrrere fintzas cumputadore, carculadore e ordinadore.
Un'elaboradore podet èssere fissu o portàtile (o mòbile). De sòlitu est formadu dae:

• Unidade tzentrale
  Est cussa parte chi cuntenet su micro-protzessore, sa memòria tzentrale, unu o prus discos fissos e àteros dispositivos internos
• Ischermu
  Est unu dispositivu eletrònicu de essida chi nos faghet bìdere is figuras e su testu, donende·nos una manera fàtzile pro bìdere is resurtados de s'elaboratzione
• Tecladu
  Su dispositivu de intrada chi nos permitit de iscrìere su testu e, in calicunu casu, cumandos pro s'elaboradore. Ddoe at una tecla pro onni lìtera de s'alfabetu, nùmeru e àteros sìmbulos
• Ratu
  Fintzas sòrighe, ddu movemus subra a una mesa pro fàghere mòvere unu pundadore in s'ischermu. Cando su puntadore est subra a calicuna cosa chi bolemus isseberare, fademus "clic" cun una de is duas o prus teclas a disponimentu
• Pannellu a tocu
  Tìpicu de is elaboradores mòbiles, funtzionat comente su ratu, ma imbetzes de ddu mòvere subra a sa mesa, movemus su didu subra a issu pro mòvere su puntadore e fademus unu tocu pro fàghere "clic" (o "tap", comente si narat me is ùrtimos annos).
• Imprentadora
  Permitit de imprentare figuras e testu subra a follos de paperi
• Digitalizadore/Scansionadore
  Est s'imbesse de s'imprentadora, ca nos permitit de digitalizare documentos de paperi
• Programmas
  Un'elaboradore, pro nos permìtere de traballare cun is dispositivos suos, depet sighire unu grupu de istrutziones, chi ddi narant programma. Ddoe at duos tipos de programma: su sistema operativu, chi donat una base a totu is àteros e is aplicatziones (o app)

Telefoneddu

Is telefoneddos oe in die assimìgiant semper de prus a cumputadores miniaturizados, chi no a is telèfonos clàssicos. Difatis, is telefoneddos abbistos (o inteligentes) tenent unu sistema operativu ricu meda (comente a Android) e aplicatziones pro fàghere meda de prus de telefonare o imbiare messàgios. Sa parti manna de is telefoneddos de oe, no tenent prus teclas, ma sunt cumandados isceti cun s'impreu de un'ischermu a tocu.

Tauleddas

Sunt una bia de mesu intra un'elaboradore mòbile e unu telefoneddu. Tenent un'ischermu a tocu, ma prus mannu e calicunu ddi collegat unu tecladu pro iscrìere a manera prus fàtzile. Calicunu ddu impreat fintzas pro disinnare o iscrìere a manu lìbera, cun dispositivos a forma de pinna o de lapis.