Linux at fatu 30 annos

Linux, su nùcleu (kernel) chi at permìtidu sa creatzione de unu nùmeru mannu de sistemas operativos, at fatu 30 annos. Sa versione 0.1 sua est de su 1991, cando Linus Torvalds, chi insandus istudiaiat informàtica in s'Universidade de Hèlsinki, aiat incumentzadu a iscrìere unu sistema operativu pro isperimentare sa prataforma Intel 386 e pro ite ca fiat pagu cuntentu de su sistema Minix de su prof.Andrew S.Tanenbaum.

Mancari s'iscritura de su sistema esseret incumentzada in s'abrile 1991, s'annùntziu ufitziale, cun unu messàgiu de newsgroup, est de su 25 austu. S'annùntziu naraiat (tradutzione pigada dae Wikipedia):

So programmende unu sistema operativu (in donu e pro hobby isceti, non bolet èssere mannu e professionale che GNU) pro clones de AT 386(486). Est in preparatzione dae abrile, e est incumentzende a funtzionare. Mi diat pràghere a ischire ite bos praghet e non bos praghet in Minix, sigomente su Sistema Operativu meu dd'assimìgiat in alas (intre sas àteras cosas, sa matessi impostatzione fìsica de su sistema de is archìvios, pro resones pràticas). Apo cunvertidu sa shell bash (v.1.08) e GCC (v.1.40), e parent funtzionare. Custu bolet nàrrere chi apo a otènnere carchi cosa funtzionende in unos cantos meses e mi diat pràghere a ischire cales funtzionalidades bolet sa majoria de sa gente. Onni impòsitu est bene agradèssidu, mancari chi non bos potza promìtere chi dd'apo a pònnere in òpera.

Su nùcleu iscritu dae Torvalds est essidu prus ricu e mannu cun su tempus, incluende su suportu pro totu su chi podet serbire in un'elaboradore cumpletu e, unidu a is programmas de su sistema operativu GNU at formadu una famìlia manna de sistemas, chi ddi narant GNU/Linux. Esempros de custos sistemas sunt Ubuntu, Mint, Fedora e àteros. Un'àteru sistema basadu a subra de Linux est Android, chi medas de nois impreant in is telefoneddos issoro.

Pro donare un'idea de s'importu chi tenet oe Linux, custas sunt unas cantas istatìsticas de impreu:

• 90% de su càrrigu de traballu de is prataformas cloud pùblicas (fonte: writersblocklive);
• 72,18% de is dispositivos mòbiles cun Android (fonte: statscounter.com);
• 54,2% de is super-ordinadores prus poderosos (fonti: writersblocklive);
• 30,42% de is sistemas integrados (fonte: embedded.com)
• de su 29,5% de is giassos web, segundu w3techs, ma ddoe at serbidores medas chi non s'ischit ite sistema impreent;
• 2,38% de is ordinadores de iscrivania (fonte: statscounter.com);

A custas s'agiunghent un'impreu mannu in is serbidores de servìtzios vàrios.
A chent'annos, Linux.

Torru gràtzias a Tziu Ricky chi m'at donadu s'idea de iscrìere cust'artìculu.