Houthi e Mare Ruju: perìgulu nch'est pro Internet?

De seguru totus amus lèghidu me is noas s'ameletzu de is Houthi de nde segare is cavos de datos chi passant a suta de su Mare Ruju e custu at ingendradu orròliu pro su funtzionamentu de Internet.
In custu artìculu apo a ispricare pro ite non nos depimus orroliare tropu, chirchende de impreare unu linguàgiu chi potzant cumprèndere fintzas is prus pagu espertos.

1. Internet dd'ant progetadu in s'ìnteri de sa Gherra Frida comente a sistema de comunicatzione bonu a aguantare una gherra nuclerare.

2. Cando s'imbiant datos a traessu de Internet, custos si partzint in unidades piticheddas chi ddi narant "pachetes".

3. Is pachetes biàgiant in manera indipendente a traessu de vàrios canales (a su sòlitu, cavos de fibra òtica ispainados peri su globu), sighende unu tretu chi aparatos chi ddi narant "incaminadores" o "router" detzident.

4. Si parte de su tretu no est prus disponìbile, is pachetes nde traessant un'àteru.

5. A die de oe is tretos a disponimentu sunt medas e includent chilòmetros e chilòmetros de fibra òtica e (bolende) fintzas satèllites e pontes ràdiu; is cavos a suta de su Mare Ruju sunt de importu ma non vidales.

6. S'arriscu prus mannu, si unu tretu no est prus a disponimentu est sa cungestione de is àteros.

7. Su software de is router est progetadu pro prevènnere e manigiare is cungestiones. Su peus chi podet acontèssere est chi servìtzios de vìdeu in direta depant èssere allentados o firmados in manera temporànea, ca sunt su càrrigu prus mannu pro sa retza.

8. Si ddoe at perìgulu de cungestione, is aziendas faghent sa parte issoro: cando fìamus in apretu pro neghe de su Covid, Netflix at imbiadu in manera voluntària is vìdeos cun una calidade unu pagu reduida ca, sende chi agiumai totus istaiant in domo a castiare sa TV, si fiat creende unu càrrigu anòmalu de sa retza.

9. S'in casu peus de indisponibilidadi temporànea de Internet pro neghe de una cungestione, est pretzisu a non s'ispramare e a non sighire intentende de impreare sa retza. Est mègius antzis a abarrare sena dd'impreare carchi ora (pro esempru, istudende su modem de domo e is datos mòbiles de su telefoneddu) e lassare chi su tràficu siat ripristinadu in manera graduale. A pustis, limitare s'impreu a messàgios de testu ancora carchi ora.