Linux at fatu 30 annus

Linux, su nùcleu (kernel) chi at permìtiu sa creatzioni de unu nùmeru mannu de sistemas operativus, at fatu 30 annus. Sa versioni 0.1 sua est de su 1991, candu Linus Torvalds, chi insandus studiàt informàtica in s'Universidadi de Hèlsinki, iat incumentzau a scriri unu sistema operativu po sperimentai sa prataforma Intel 386 e poita ca fiat pagu cuntentu de su sistema Minix de su prof.Andrew S.Tanenbaum.

Mancai sa scritura de su sistema fessit incumentzada in s'abrili 1991, s'annùntziu ofitziali, cun unu messàgiu de newsgroup, est de su 25 austu. S'annùntziu naràt (tradutzioni pigada de Wikipedia):

Seu programendi unu sistema operativu (in donu e po hobby sceti, no bolit essi mannu e professionali che GNU) po clonis de AT 386(486). Est in preparatzioni de abrili, e est incumentzendi a funtzionai. M'iat a praxi a scriri ita bosi praxit e no bosi praxit in Minix, sigomenti ca su Sistema Operativu miu dd'assibillat in alas (intra is àteras cosas, sa matessi impostatzioni fìsica de su sistema de is archìvius, po arraxonis pràticas). Apu cunvertiu sa shell bash (v.1.08) e GCC (v.1.40), e parint funtzionai. Custu bolit nai chi apu a otenni càncua cosa funtzionendi in unus cantu mesis e m'iat a praxi a sciri calis funtzionalidadis bolit sa majoria de sa genti. Dònnia impòsitu est beni agradèssiu, mancai no si potza promiti chi dd'apu a ponni in òpera.

Su nùcleu scritu de Torvalds est bessiu prus arricu e mannu cun su tempus, incluendi su suportu po totu su chi podit serbiri in un'elaboradori cumpletu e, auniu a is programas de su sistema operativu GNU at formau una famìlia manna de sistemas, chi ddi nant GNU/Linux. Esemprus de custus sistemas funt Ubuntu, Mint, Fedora e àterus. Un'àteru sistema basau asuba de Linux est Android, chi medas de nosu impreant me is telefoneddus insoru.

Po donai un'idea de s'importu chi tenit oi Linux, custas funt unas cantu statìsticas de impreu:

• 90% de su càrrigu de traballu de is prataformas cloud pùblicas (fonti: writersblocklive);
• 72,18% de is dispositivus mòbilis cun Android (fonti: statscounter.com);
• 54,2% de is super-ordinadoris prus poderosus (fonti: writersblocklive);
• 30,42% de is sistemas integraus (fonti: embedded.com);
• de su 29,5% de is giassus web, segundu w3techs, ma ddoi at serbidoris medas chi no si sciit ita sistema impreint;
• 2,38% de is ordinadoris de scrivania (fonti: statscounter.com).

A custas s'agiungit un'impreu mannu me is serbidoris de servìtzius vàrius.
A cent'annus, Linux.

Torru gràtzias a Tziu Ricky chi m'at donau s'idea de scriri cust'artìculu.