Una vida noa po un'Asus EEE PC

No sciu si innoi calincunu s'arregordat de is cumputadoris Asus EEE PC. Si tratat de una sèrie de PC ultra-portàtilis (o Netbook) chi fiant famaus meda me is annus intra su 2007 e su 2012. A cussu tempus is portàtilis clàssicus fiant carus e grais. Is ultra-portàtilis fiant invecis piticheddus, lèbius e baratus. Oindii s'agatant ancora ma no tenint prus importu meda, giai chi is tauleddas (tablet) ant pigau su logu insoru comenti dispositivus po sa navigatzioni in Internet e àteras fainas simpris. Comentisisiat, deu ndi tèngiu ancora unu e dònnia tanti mi fait prexeri a dd'impreai, duncas circu sèmpiri de ddu lassai lìmpiu e annoau.

Si tratat de unu EEE PC 1001PX, su mòlliu cun schermu de 10", 1GB de RAM, discu fissu de 160GB e Windows XP preinstallau. No est su primu chi apu tentu. Su bèciu fiat unu 701, cun su schermu de 7", 512 MB de RAM, unidadi SSD de 4GB e Xandros Linux preinstallau. Custu mòlliu fiat tropu limitau e duncas dd'apu bèndiu apustis de un'annu po pigai su segundu.

Est un'elaboradori chi m'est abarrau caru, ca dd'apu impreau po totu is annus de s'universidadi. Dd'apu impreau po scriri una parti de sa tesi mia de làurea e apustis fintzas in su traballu. Cun is acessòrius in sa bursa, comenti una tastera moddi e unu letori de CD/DVD portàtili, faiat sa figura sua. Dd'apu sèmpiri impreau cun Linux, ca est s'ambienti de traballu chi preferu e fiat prus lèbiu fintzas de Windows XP.

Cun is annus, is piessìnnius suus fiant bessendi unu lìmiti e duncas dd'apu impreau sèmpiri prus pagu. In s'incumentzu faiat a dd'impreai chena problemas cun Ubuntu MATE, ma cun su tempus fiat bessiu prus grai e dd'apu cambiau cun Xubuntu e infinis cun Lubuntu.

Sa primu cosa chi apu fatu est stètia de cambiai su discu fissu cun un'unidadi SSD, meda prus lesta e lebia de unu discu clàssicu. Apu sceberau unu Kingston A400 de 240GB, prus capassu de su bèciu e cun unu consumu de currenti prus bàsciu. Mancai no siat su prus lestu chi s'agatat in cumèrtziu, est baratu meda, sceti unus 19€, e po un'elaboradori che custu bastat.

Su sceberu de su sistema operativu fiat bessendi difìcili, ca Linux no suportat prus sa prataforma a 32 bit in manera ofitziali, duncas totu is editzionis de Ubuntu e de sa parti manna de is àteras distributzionis de Linux fiant a foras. Ddoi at distributzionis fatas po elaboradoris bècius (comenti Antix) o po fruniri un'ambienti lèbiu e simpri (comenti Knoppix o Puppy Linux) ma bolia una cosa prus còmoda de manigiai, sendi chi dd'impreu sceti dònnia tanti. Comenti apu nau prus bortas, su bisu miu est a impreai Haiku in cussu PC, ma s'ùrtima beta no est ancora stàbili bastanti e no est frunia de bastanti programas po un'impreu diàriu.
Circhendi, mi seu acatau chi Debian, una de is prus de importu, esistit, intra is àteras, po is prataformas 32 bit. Apu sceberau Linux Mint Debian Edition (LMDE) 5, versioni chi portat s'ambienti bellu e simpri de Mint apitzus de Debian.

Seu abarrau cuntentu meda de s'arresurtau. Cun su discu a stadu sòlidu su sistema est bastanti lestu de carrigai fintzas una distributzioni chi no fiat pensada po s'impreu in màchinas bècias e limitadas. LMDE frunit un'ambienti gràficu bellu meda, Cinnamon, e ddoi at fintzas sa tradutzioni in sardu (mancai no siat cumpleta). Sighit funtzionendi totu s'eletrònica de s'ordinadori, includia sa scheda de arretza WiFi. S'ùnicu problema est su pròpiu chi podeus sinnalai po totu is sistemas a 32 bit: sendi chi no s'impreant prus meda, is programas a disponimentu funt pagus. Seu stètiu bastanti spantau de agatai Telegram, sendi chi iant giai annuntziau de diora de abandonai sa versioni 32 bit.

Speru chi custu rendicontu si siat praxu e chi mancai s'apat ispirau. Mi parit de importu a sciri chi cun pagu dinai (sceti is 19,30€ de su discu nou, cun custu) e sa programera giusta si podit sighi impreendi un'elaboradori de 15 annus a oi, unu sceberu chi andat contra a su consumismu de oi, si cunsideraus chi una tauledda o unu telefoneddu de sa pròpiu edadi est de fuliai ca no fait a dd'annoai ni in eletrònica ni in su sistema - no in manera fàcili, assumancu.